2 Mart 2014 Pazar

90 soruda tup bebek


90 Soruda Tüp Bebek

1.    Kısırlık ( = İnfertilite ) nedir?
Çiftlerin bir yıllık süre içerisinde ortalama haftada üç kez düzenli ilişkiye girmelerine rağmen gebelik oluşmaması             durumunda uzman bir merkeze başvurmalarını isteriz bu durum İnfertilite başlığı altında incelemeye alınır. Sağlıklı bir çift de adet döngüsü başına gebelik oranı yaklaşık % 20’ dir. Bu bilgi üzerinden hareketle bir yıllık süreç içerisinde gebelik oluşma ihtimali % 80-90 düzeyindedir. Bu bir yıllık süre eğer bilinen bir hastalık varsa veya kadın eşin yaşı 35 üzerindeyse daha önce başvuru yapılmalıdır.
2.    Üremeye yardımcı tedavi yöntemleri nelerdir?
Her ay adet döngüsü içerisinde gelişen yumurtanın ultrasonla takibi, yumurtlamanın tespiti ve uygun sürede ilişki önerilmesi gibi basit takiplerin yanında yumurtlamayı artırıcı ilaçların kullanılması, ilişkiye yönelik problemler, sperm sayısının azlığı gibi durumlarda ya da açıklanamayan infertilite varlığında aşılama yapılması, daha olumsuz koşullar varlığında veya 2 aşılama sonucu gebelik elde edilemeyen durumlarda  invitro fertilizasyon ve intrastoplazmik sperm injeksiyonu “ICSI” yapılması, gerekli koşullarda yardımla tomurcuklanma ve preimplantasyon genetik tanı gibi yöntemler sıkça kullanılan üremeye yardımcı teknikler şemsiyesi altında yer almaktadırlar.
3.    Yaşam tarzı ve beslenme alışkanlıklarının İnfertiliye’ ye etkisi var mıdır?
İnfertilite üzerine etkisi olabilecek zararlı gıdalar bilindiği üzere alkol, sigara ve benzeri keyif verici ajanlar olarak sıralanabilmektedir. Sigara ve alkol toksik etkilerinden dolayı özellikle over yaşlanmasına sebep olarak erken menopoz ve tekrarlayan IVF başarısızlıklarına yol açmaktadırlar. Akne tedavisinde kullanılan yüksek doz A vitamini türevi retinoik asidin de over fonksiyonları üzerine olumsuz etkilerinin olduğu bilinmektedir. Sağlıklı over fonksiyonu için alınan gıdaların genel yaşam kurallarına uygun şekilde planlanması, radyasyondan uzak durmak ve kemoterapotik ilaçların kullanılması öncesi yumurtaların gelecek için dondurulması önerilmektedir. Erkek hastalarda testislerin aşırı ısıdan korunması fertilite açısından önemlidir.
4.    İnfertilite tedavisi zor mudur?
İnfertilite tedavisinin süresi ve zorluğu infertilitenin sebebine göre değişmektedir. İnfertilite süresi, eşlik eden kadın ya da erkek faktörlerinin varlığı, önceden yapılan denemeler ve sonuçları, kadın yaşı,  tedavi sürecini ve şeklini belirleyen önemli faktörlerdir.
5.    Çiftlerde herhangi bir tıbbi sorun olmadığı halde ve düzenli bir beraberliğe rağmen hamilelik gerçekleşmiyorsa nasıl bir yol izlenmeli, ne zaman tedaviye başvurulmalı?
Tanımda da belirtildiği gibi düzenli cinsel birliktelik bir yılı doldurduğu durumda gebelik oluşmamışsa genç çiftler infertilite açısından değerlendirilebilmektedirler. Ancak özellikle 35 yaş ve üzerindeki kadınlar over yaşlanması ve erken menopoz gibi olası durumlar nedeniyle daha erken infertilite kliniklerine başvurmalıdır. Önceden over cerrahisi öyküsü bulunması, ailede erken menopoz durumu varlığı, radyoterapi ya da kemoterapi öyküsü hastayı kliniğe erken getiren sebepler arasında bulunmaktadır. Bu görüşmede çiftler tek tek ele alınarak jinekolojik ve erkek faktörlerin değerlendirilmesi yapılmaktadır. Erkek faktörü araştırmak amacıyla spermiyogram testi, kadın faktörü nedeniyle ultrason kontrolü, tüplerin radyolojik olarak tetkiki ve hormonal değerlendirme gibi tedavi basamakları izlenmektedir.
6.    İleri yaşta ki hastalar ne kadar beklemelidir?
Çocuk isteği olan ve 35 yaşını aşmış hastalarda danışmanlık en kısa zamanda yapılabilmektedir. Benzer şekilde genç olmasına rağmen over rezervini azaltan cerrahi, çikolata kisti, radyoterapi ya da kemoterapi öyküsü olan hastalar erken tetkik edilebilmektedir. Sağlıklı bireylerde ise hastanın 1 yıl süre ile takip edilmesi bu süre sonunda gebelik oluşmadığında ise infertilite açısından tetkik edilmeleri uygundur.
7.    Aşılama nedir?
Kadın eşin yumurtlaması ağızdan veya enjeksiyon tarzında kullanılan ilaçlarla arttırılıp, izlendikten sonra olgun yumurta elde edilecek boyutta çatlatma iğnesi yapılıp, bu iğneden yaklaşık 32-36 saat sonra,erkek üreme hücreleri olan spermlerin mastürbasyon ya da benzeri alternatif yöntemlerle alınması, erkek genital sisteminin özel sekresyonlarından arındırılması ve konsantre edildikten “yıkama işleminden geçirilmesi” sonra bir katater yardımıyla kadın genital sistemine “rahim içine”  verilmesi işlemidir. Ağrısız kolay bir uygulamadır.
8.    Aşılama en fazla kaç kere yapılabilir?
İlaç kullanımı yumurta gelişimini takiben hasta yaşına ve infertilite sebebine göre en fazla 3 deneme yapılabilmektedir. Kümülatif olarak sonraki denemelerin gebelik ihtimalini artırmaması nedeniyle aşılama ile başarısız olunduğunda IVF tedavisine geçmek doğru seçim olacaktır.
9.    Aşılama her infertil çift için uygun mudur?
Şiddetli erkek faktör infertilitesi “toplam hareketli sperm sayısı 10 milyon altında ise” öyküsü olan hastalar ya da kadın tüplerinin tıkalı olduğu bilinen durumlarda aşılama tedavisi önermemek gerekir.
10.    Tüp bebek tedavisi nedir?
Kullanılan özelleşmiş ilaçlar ile kadında yumurtlamanın artırılması, yumurtaların olgun hale geldiğine kanaat getirildikten sonra olgunlaştırma iğnesi yapılıp, anestezi altında ultrason eşliğinde bu yumurtaların toplanması, erkek eş den alınan erkek üreme hücrelerinin örneklenerek laboratuar ortamında her iki cins hücrelerin döllenmesinin sağlanması ve oluşan embriyoların kadın genital sistemine transfer edilmesi işlemidir.
11.    İlaçsız tüp bebek ( İn Vitro Maturasyon ) ne demektir?
Bu yöntemde kadın eş de hiçbir ilaç kullanmadan veya kısa süre kullanım sonrası erken dönemde olgunluğu beklemeden elde edilen yumurta hücreleri ile erkekten alınan spermler laboratuar ortamında işleme tabii tutulup oluşan embriyoların kadın genital sistemine transfer edilmektedir.
12.    Kişiye özel tüp bebek tedavisi nasıl olmaktadır?
Tedavi öncesinde kadın ve erkek bireylerin ayrı ayrı değerlendirilmesi ve tetkiki gerekmektedir. Kadında var olan tubal patolojiler, yumurtalık kistleri, endometriyal polipler, miyomlar, kanama düzensizlikleri, yumurtalık rezervinin düşük olması gibi durumlar tek tek tetkik edilmeli ve tedaviye hazırlanmalıdır. Benzer şekilde erkek bireyin değerlendirilmesi, gerekli hallerde üroloji birimi tarafından konsülte edilmesi tedavinin temelini oluşturmaktadır. Bu koşullar altında bazen tüp bebek tedavisi öncesi var olan patolojiye bağlı olarak kadın hastalara laparoskopi ya da histeroskopi cerrahisi önerilmektedir. Diğer önemli bir konu ilaç tedavisinin hastanın tespit edilen yumurtalık rezervine göre belirlenmesi hastanın cevabının en iyi olmasını sağlarken gebelik oranlarını da artıracaktır. Başarıya giden yolda çiftleri çok iyi değerlendirerek onlara özel bir tedavi planı çok önemlidir.
13.    Tüp bebek tedavisi kimlere uygulanır?
Tüp bebek tedavisi çocuk sahibi olmak isteyen ve doğal yollardan gebe kalamayan, kadın ve erkek eşin yumurtalarının olduğu, her hastaya uygun tedavi basamakları sonrasında yapılabilir.
14.    Miyom ya da yumurtalıkta kist varsa tüp bebek tedavisi uygulanır mı?
Endometriyal kaviteyi dolduran ya da kaviteye bası yapan miyomlar embriyoların implante olmasına engel olabilmektedirler. Benzer şekilde over kistleri ilaç tedavisi sırasında foliküllerin gelişmesini önleyebilmektedirler. Bu nedenle tedavi öncesi gereği halinde miyomların çıkartılması ya da over kistlerinin alınması düşünülebilmektedir. Bu nedenle hangi miyom ve yumurtalık kistlerine tedavi öncesi müdahale yapalım sorusu ancak hastayı muayene ettikten sonra verilecek bir karardır.
15.    Endometriozis ya da Endometrioma “çikolata kisti” varken tüp bebek tedavisi uygulanır mı?
Endometriyozis infertilite durumuna yol açabilen önemli bir hastalıktır. Tüplerde yapışıklık, over rezervinde azalma gibi durumlara yol açabilmektedir. Hastalığın ciddiyetine ve evresine göre tedavi planlanabilir. Bazen over kistlerinin ( çikolata kisti ) çıkartılması, karın içindeki yapışıklıkların açılması gibi girişimler gebelik oranlarını arttırabilmektedir. Ancak hepsini çıkartmak şart değildir bu çikolata kistleri varken de tüp bebek tedavisi planlanabilir. Bu kistlerin çıkartılma operasyonunun kapalı laparoskopik olarak yapılması önerilir ve cerrahisi önemli olup yumurtalık rezervinin azalması riski vardır.
16.    Kanser sonrası tüp bebek tedavisi ile çocuk sahibi olmak mümkün müdür?
Kanser gibi hastalıkların tedavisinden sonra hastalığın türüne, kullanılan tedavi şekline göre değişen şekillerde yumurtalık rezervi veya sperm yapımı olumsuz etkilenebilir bu tür tedavilere başlamadan önce üreme hücrelerinin dondurulması önerilir hasta sağlığına kavuştuktan sonra çocuk isterse infertilite tedavisi yapılabilmektedir.
17.    Tüp bebek uygulamasında yaşın etkisi var mıdır?
İleri yaşta olan hastalar da gebelik oranları azalabilmektedir. IVF tedavisi sonrası elde edilen yumurta sayısının azlığı, ileri yaşta düşük riskinin artması gibi faktörler başarısızlığa sebep olabilmektedir.
18.    Tüp bebek tedavisi ne kadar sürer?
IVF tedavisinde adet siklusu taklit edilmeye çalışılır. Bu nedenle tedavi süresi ortalama 9-12 gün arasında sürer. Bazen öncü tedavilerle bu süre uzayabilir 25-27 günü bulabilir, yumurtalar toplandıktan sonra embriyolar ortalama 2-6 gün sonra transfer edilir. Yaklaşık 11-12 gün sonrada gebelik testi sonucuna bakılır. Yani tedavi başlangıcında sonra yaklaşık 1 ay içinde sonuç alınır. Bu sürenin ilk 9-12 günü klinik takip altında geçmektedir.
19.    Tüp bebek tedavisinin ücret paketi neleri kapsıyor?
Ön görüşmelerde merkezimizde ücret alınmamaktadır.  USG takibi, yumurta toplama işlemi, embriyo transferi, anestezi paketi, hastane oda hizmetleri tüp bebek tedavi ücret paketine dahildir. Laboratuar hizmetleri bu hastalarımıza indirimli olup, merkezimizde gebe kalan hastaların doğumları da yarı ücretine yapılmaktadır
20.    Tüp bebek tedavisinde cinsiyet belirlenebilir mi?
Tedavi sırasında preimplantasyon genetik çalışma yapılarak embriyonun cinsiyet tayini kromozomların incelenmesiyle yapılabilir. Fakat bu etik olmadığından ve kanunen yasak olduğu için ancak genetik bir zorunluluk halinde yapılabilir.
21.    Tedavi süresince hastanede yatmak gerekir mi?
Tedavi süresinde overlerin aşırı yanıt vermesi durumu gibi nadir komplikasyonlar olmadıkça hastaneye yatış yapılmamaktadır. Foliküllerin toplanması ve embriyoların transferi sırasında 2 saati geçmeyen günübirlik gözlemler yapılmaktadır.
22.    Yüksek FSH nasıl değerlendirilir?
FSH over rezervini gösteren hormonal testlerden bir tanesidir. Over fonksiyonları azalmaya başladığında, ya da ileri yaşa gelindiğinde kan seviyesi artmaktadır. Yüksek değerler gelecekte oluşabilecek fertilite sorununa dikkat çekmektedir. Bazal değerleri adetin 2. ya da 3. gününde kan östradiol seviyesi ile birlikte değerlendirilmelidir. Ancak merkezimizde daha duyarlı olan yumurtalık rezerv testlerinden AMH ölçümü ve antral follikül sayısı tespiti daha sık kullanılmaktadır.
23.    Tüp bebek tedavisi öncesi doğum kontrol hapı kullandırılması uygun mudur?
IVF tedavisi çerçevesinde tedavi ile elde edilebilecek folikül seviyesini arttırmak, folikül gelişimini senkronize etmek ve erken yumurtlamayı önleyebilmek adına doğum kontrol hapları kullanılmaktadır. Bazen over kisti varlığında da doğum kontrol hapı verilmektedir.
24.    Tüp bebek tedavisi uygulaması başladıktan sonra cinsel ilişki olabilir mi?
Doktor tarafından bir sınırlama gerektiren durum olmadığında ilişki engel değildir. Ancak sperm örneği verilmesi öncesinde en az 2 günlük perhiz gerekmektedir.
25.    Tüp bebek tedavisinde seçilecek tedavi protokolü neye göre belirlenir?
Tedavi protokolü varsa önceki deneme sonuçlarına, hastanın yaşına, over rezervine, eşlik eden jinekopatoloji durumuna göre değişmektedir. Protokoller doktor tarafından seçilmektedir.
26.    Tüp bebek tedavisinde uygulanacak enjeksiyon ilaçları nasıl yapılır? Anne adayının kendisi yapabilir mi?
Tedavi sırasındaki ilaçların çoğu hastanın kendisi tarafından cilt altına yapılmaktadır. Özel uygulama gerektiren ilaçlar reçete ile uygun saatlerde sağlık görevlilerine yaptırılmaktadır. Web sayfamızda ki video bölümünde ilaçların uygulanması merkez hemşirelerimiz tarafından sizlere anlatılmaktadır
27.    Tüp bebek tedavisinin basamakları nelerdir?
Tedavi basamakları genel değerlendirme ile başlamakta, folikül takibi, yumurta toplama , yumurtaların laboratuar ortamında işleme tabii tutulmakta, döllenen yumurtalar embriyolar belli bir günde anne rahmine transfer edilmektedir.
28.    Ovulasyon İndüksiyonu ne demektir?
Uygun hastalarda adet siklusunda gelişen folikül sayısını artıran ilaçların kullanılması ve birden çok yumurta elde edilmesi ovulasyon indüksiyonu olarak isimlendirilmektedir.
29.    Yumurtlama takibi ne demektir?
Adet döngüsü içerisinde adetin ilk günlerinden itibaren belirli aralıklarla ultrasonografi yapılması, gelişen foliküllerin gün aşırı takibi, kan östrojen seviyelerinin takibi ve uygun zamanda çatlatma iğnesi yapılarak ya da yapılmadan cinsel ilişkinin ya da aşılamanın önerilmesidir.
30.    Yumurtlama uyarılması işlemi nedir? Hangi aşamaları vardır?
Yumurtlamanın uyarılması ağızdan tablet şeklinde ya da cilt altı hormonal ilaçların uygulanmasıyla gelişimlerinin tetiklenmesidir. Uyarılmış yumurtalar belirli aralıklarla ultrasonografi yapılarak ve kanda östrojen seviyesi bakılarak takip edilirler. İndüksiyon için ortalama süreç 9-12 gün kadardır.
31.    Yumurta toplama işlemi ( OPU ) nasıl bir işlemdir?
Size uygun tedavi seçeneği ile yumurtalıklarınızda geliştirilmiş yumurta folikülleri içerisinden yumurtaların aspirasyonu (emilerek alınması) işlemidir. Her bir yumurta folikülü içinde tek bir yumurta hücresi bulunmaktadır. Bu işlem ultrasonografi kılavuzluğunda vajinal yoldan yapılır.
32.    Yumurta toplama işlemi ( OPU ) ağrılı bir işlem midir? Ne kadar zaman alır?
İşlem sedasyon adı verilen hafif anestezi altında vajinadan ultrason kullanılarak özel bir iğne yardımıyla toplanır. Anestezi yapıldığı için işlem sırasında hastalar ağrı ve acı hissetmezler. Sonrasında hafif karın ağrıları olabilir.
İşlem ortalama 15-20 dakika sürmektedir. İşlem öncesi hazırlık ve işlem sonrasındaki dinlenme sürecini de gözeterek yaklaşık 3 saat bu işlem için vakit ayrılması gerekmektedir.
33.    Yumurta toplama işlemi ( OPU ) sonrasında kişi kendisini nasıl hisseder?
Anestezik ilaçların etkisiyle işlem sonrası uyku hali, karında ağrı hissi olabilir.
34.    Yumurtalık rezervi nedir?
Her kadında doğum sırasında her iki yumurtalıklarında olgun tek bir yumurta olabilme yeteneğine sahip bir iki milyon arasında yumurta öncüsü hücre bulunmaktadır. Yumurtalıklarda bulunan olgun tek bir yumurta olabilme yeteneğine sahip bir iki milyon arasında yumurta öncüsü hücre topluluğuna yumurtalık (over) rezervi denir. Bu hücrelerin sayısı ilk adetin görüldüğü yaşlara gelindiğinde 250-400 bin civarına gerilemektedir. Bundan sonraki her menstrüel (adet) döngüsünde bu rezerv hücrelerin sayısında azalma meydana gelmekte ve en sonunda neredeyse tamamen tükenerek menopoz denilen durumun ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Kadınlar genellikle 37-38 yaşına geldiğinde bu yumurta hücrelerindeki tüketim hızlanır ve kadın yaklaşık on yıl sonra menopoza girer. Ancak bazı kadınlarda bu hücrelerin sayısı ailesel yatkınlık, genetik sebeplerle daha hızlı tükenebilir ve 40 yaş öncesi erken menopoz riski oluşur, buna dikkat etmek gerekir.
35.    Yumurtalık rezervinin azalmasının en sık nedeni nedir?
Yumurtalık rezerv hücrelerinin sayısı ailesel yatkınlık ile belirlenmektedir. Bu nedenle anne ya da kızkardeşi göreceli olarak erken yaşlarda (40 yaşından önce) menopoza giren kadınların 30 yaşından sonra gebelik şansları düşmeye başlamaktadır. Normalde kadınlarda over rezervindeki bu kayıp yaklaşık 37 yaşından sonra hızlanarak ortalama 10-12 yıl sonra menapozla sonuçlanmaktadır. Ancak bazılarında bu süre erken başlayıp 40 yaş öncesi erken menopozla sonlanabilir.
36.    Yumurta toplama işlemi sırasında görülen foliküller tek yumurta mı içerir?
Her bir yumurta folikülü içerisinde tek bir yumurta hücresi bulunmaktadır.
37.    Spermler ne şekilde alınıyor?
Meni analizi için gerekli örnek 2-5 günlük cinsel perhiz sonrasında tek kullanımlık steril plastik kaplar içerisine tercihen merkezde ve mastürbasyon yöntemi ile alınmaktadır. Menisinde sperm olmayan erkekler de ise testis içerisinden ameliyat ile spermlerin aranması ve bulunursa alınması gerekir ( TESA veya mikroskopik TESE işlemi).
38.    Sperm örneği evden ya da dışarıdan getirilebilir mi?
Evden ya da dışarıdan getirilecek sperm örnekleri vücut ısısında olmalı ve 1 saati geçmeden laboratuara ulaştırılmalıdır. Doğru olan merkezlerdeki özel sperm verme odalarında alınmasıdır.
39.    Erkek eşin sperm sayısı ilaç kullanarak yükseltilebilir mi?
Hareketlilik ya da canlılık, her 100 spermin ortalama 50 tanesinin (%50′sinin) hareket etmesi gerekir. Daha az sayıda hareketli spermin bulunması astenozoospermi’ dir. Diğer nedenler dışında varikosel ve immünolojik nedenler özellikle sorumlu olurlar. Hücrelerin tamamının hareketsiz olması bazen solunum yolu hastalıkları ile birlikte seyreden bir sendromun göstergesi olabilir.
40.    Spermler hareketsiz ise ne yapılmalıdır?
Herhangi bir nedene bağlı olmayan total hareketsiz sperm bulunması durumunda ICSI (İntrastoplazmik sperm enjeksiyonu) yapılmasından başka seçenek yoktur. Bazen testislerden alınan doku parçası içerisinde hareketli sperm bulunabilir. ICSI (İntrastoplazmik sperm enjeksiyonu) yapmadan önce bu hücrelerin ölü mü canlı mı oldukları özel testlerle araştırılmalıdır.
41.    Spermiyogram sonucu sperm sayısının çok az olması veya hiç sperm bulunmaması durumunda nasıl bir yol izlenmektedir?
Bu durum azospermi olarak tanımlanır. Öncelikle bu tanının doğruluğundan emin olunduktan sonra bu durum oluşturabilecek tedavi edilebilir nedenler ortadan kaldırılmalıdır. Spermiyogram sonrası sperm sayısı çok az ise mikroenjeksiyon yapılır. Menide hiç sperm olmaması durumunda ise cerrahi yöntemle testis içerisinde sperm aranması “TESE” gerekmektedir.
42.    Erkekten biyopsi yoluyla elde edilen spermlerle oluşan hamileliklerde bir sorun olur mu?
Bu yöntemle elde edilen spermler veya dondurulmuş çözülmüş spermler kullanılarak elde edilmiş gebeliklerde normal gebelikler sırasında oluşabilecekler haricinde ek sorunlar oluşabileceğine dair delil yoktur.
43.    Kök hücreden sperm elde edilebiliyor mu?
Hayır. Çalışmalar devam ediyor.
44.    Mikroenjeksiyon tipi tüp bebek yöntemi nedir?
Tüp bebek yönteminde de  bir adet sperm alınarak yumurtanın içine yumurtanın döllenmesi beklenmeden enjekte edilmekte ve bu halde embriyo haline gelmesi beklenmektedir. Özel bir mikroskop sistemi kullanılarak tek bir sperm özel bir pipete çekilmekte ve yine tek bir yumurtanın içine yerleştirilmektedir ve döllenme sağlanabilmektedir. Bu yöntem Mikroenjeksiyon (ICSI) yöntemi olarak adlandırılmaktadır. Burada spermlerdeki sorunun derecesi döllenme yeteneğini engellememektedir. Döllenmenin sağlanmasını takiben elde edilen embriyolar döl yatağı içine transfer edilerek tüp bebeğin normal başarı oranlarından hastanın yararlanması sağlanmaktadır.
45.    Mikroenjeksiyonun tüp bebek yönteminden farkı nedir?
ICSI ( Mikroenjeksiyon ) yöntemi, tüp bebek yöntemi içinde döllenmenin oluşmasına yardımcı bir teknik olup, tüp bebekten farklı bir metot olarak algılanmamalıdır.
46.    Mikroenjeksiyonda enjekte edilecek sperm nasıl seçilir?
Spermin hareketliliğine ve morfolojik özelliklere bakılarak en kaliteli olan hareketli sperm seçilerek enjekte edilir.
47.    Her yumurta döllenir mi?
Yumurtaların döllenmesi için olgun ve yapısal olarak normal olmaları gerekir. Yumurtalar arasındaki bu ayırımı konusunda uzman embriyologlar yapabilmektedir. Ayrıca döllenme sağlandıktan sonra her yumurtadan sağlıklı bir embriyo elde edilemeyebilir.
48.    Döllenme olmayan kişilerde ne yapılmalıdır?
Bu kişilerde döllenmenin kesin neden olmadığını anlamaya yönelik yapılabilecek bir test yoktur ancak yumurtaların döllenme yeteneklerini arttıran bazı özel maddeler kullanılarak döllenme şansı arttırılabilmektedir.
49.    Hangi durumlarda blastokist transferi yapılabilir? Bu işlemin avantaj ve dezavantajları nelerdir?
Döllenmiş yumurtanın ana rahmine tutunmadan önceki son gelişim safhası blastokist safhasıdır. Tüp bebek tedavilerinde genel olarak embriyonel gelişimin 3. gününde en kaliteli embriyolar seçilerek transfer edilir. Embriyoların kültür süreleri 5. güne veya 6.güne kadar uzatılarak blastokist hücreleri elde edilebilir. Blastokist hücreleri rahme tutunma ihtimallerinin yüksek olması bakımından seçkin hücreler olup bu hücrelerden sadece 1 veya 2 embriyo transfer edilmesi  yeterlidir ve çoklu gebelik riski pratik olarak azaltılmış olur. Genel olarak blastokist transferi, çok sayıda embriyo geliştiren hastalara avantaj sağlamaktadır. Blastokist transferi az sayıda yumurta ve embriyo geliştiren hastalara önerilmez. Genel olarak blastokist transferi gebelik oranını artırır. Bununla birlikte blastokist evresine girmeyen embriyolarla gebelik şansı düşüktür.
50.    Sağlıklı embriyo seçimi mümkün mü?
Sağlıklı embriyo seçimi mümkündür. Embriyoların kaliteli olup olmadıkları yine bu konuda uzman embriyologlar tarafından özel teknikler ve inceleme yöntemleri kullanılarak belirlenmektedir.
51.    Embriyolarda genetik inceleme kimlere önerilir?
Yaklaşık 50 kadar genetik hastalığın preimplantasyon genetik tanısı mümkündür ve bu hastalıklardan herhangi biri için yüksek riskli ailelere embriyolarda genetik inceleme yapılabilir.
52.    Embriyo kalitesini arttırmak için neler yapılabilir?
Gelişen embriyo sayısı ve kalitesi pek çok faktöre bağlıdır. Her şeyden önce hastadan toplanan yumurtaların sayı ve kalitesine embriyoyu etkilemektedir. Genç hastalarda gebelik sonuçlarının daha iyi olmasının başlıca nedeni budur. Yaş ilerledikçe toplanan yumurta sayısı ve kalitesi düşmektedir. Yumurtalarında kromozom bozukluğu olması embriyo gelişimini olumsuz etkilemektedir. Yaş ilerledikçe embriyolarda kromozom bozukluğu bulunma riski artmaktadır. Tüp bebek laboratuarının teknik donanımı, kullanılan medya ve sıvılar, laboratuar ve inkübatörlerin koşulları, hijyenik şartlar, laboratuar da görevli embriyolog ve biyologların bilgi ve deneyimleri.
53.    Yumurtalar döllendikten sonra embriyolar rahim içine nasıl yerleştirilir?
Embriyonun rahim içerisine transferi basit bir işlemdir. Rahim ağzından ince bir plastik katater ile ultrason eşliğinde rahim içerisine yerleştirilir.
54.    Kaç embriyo transfer edilmelidir?
Transfer edilen embriyo sayısını kadının yaşı, embriyo kalitesi, kaçıncı deneme olduğu belirler. Türkiye’de embriyo sayısını kısıtlayan kanunlar nedeniyle en fazla 2 embriyo transferi yapılabilmektedir.
55.    Tek embriyo transferi başarı şansını düşürür mü?
Çok sayıda embriyo transferi ile kıyaslandığında tek embriyo transferi ile başarı şansı belli grup hastalarda daha düşüktür.
56.    Transferin hangi gün yapılacağına nasıl karar verilir?
Kadının yaşı, tedavinin neden yapıldığı, daha önce yapılan tüp bebek tedavisi sonuçları, Embriyo kalitesi ve gelişim özellikleri, preimplantasyon genetik tanı yapılıp yapılmayacağı, gelişen embriyo sayısı ve embriyonun günlük gelişim hızı gibi kriterlere bakarak hangi gün transfer yapılacağına karar verilir.
57.    Transfer sonrası ne kadar dinlenmek gerekir, ne yapılmalıdır?
Transferden 1-2 saat sonra hasta evine gidebilir, daha uzun süreli istirahatin gebelik oranlarını artırdığına dair kanıt yoktur. İlk 24 saat ev istirahati yeterlidir, ancak test sonuçlanana kadar ağır fiziksel aktivitelerden ve cinsel ilişkiden kaçınılması önerilir.
58.    Transfer sonrası ilaç kullanımına devam edilir mi? Yapılması gereken testler nelerdir?
Gebeliğin devamını sağlamak için hastaya progesteron içeren vajinal jel /  Kalçadan iğne ve östrojen bandı önerilir. Bazen kan sulandırıcı iğnelerde önerilmektedir. Kesin tanı embriyo transferinden 11 gün sonra kanda beta-HCG hormonu tayini ile konulur. Bundan 2 hafta sonra da ultrasonografi ile rahim içerisinde gebelik kesesi ve bebeğin görülmesi gerekir
Transferden hemen sonra 1-2 gün süreyle hafif akıntı, hafif kanama olabilir, transfer sonrasında hasta nefes almada zorluk, karında aşırı derecede şişlik, aşırı derecede bulantı, kusma veya ateş tarifleniyorsa, mutlaka doktorunu uyarmalı ve doktor tarafından gerekirse hastaneye alınmalıdır.
59.    Embriyo transferinden kaç gün sonra çiftler cinsel ilişkide bulunabilirler?
Transferden 1-2 saat sonra hasta evine gidebilir, daha uzun süreli istirahatin gebelik oranlarını artırdığına dair kanıt yoktur. İlk 24 saat ev istirahati yeterlidir, ancak test sonuçlanana kadar ağır fiziksel aktivitelerden ve cinsel ilişkiden kaçınılması önerilir.
60.    Transfer işleminden ne kadar zaman sonra kişi günlük hayata ya da işe dönülebilir?
Transferden 1-2 saat sonra hasta evine gidebilir, daha uzun süreli istirahatin gebelik oranlarını artırdığına dair kanıt yoktur. İlk 24 saat ev istirahati yeterlidir
61.    Transfer sonrası arta kalan embriyo oluyor mu? Olursa bunlar nasıl saklanıyor?
Transfer için gerekli olan sayıdan daha fazla ve iyi kalitede embriyo elde edilmesi sonucunda arta kalan embriyolar saklanabilir. Transfer edilen embriyolar ile benzer kalitede en az 3–4 adet embriyonun daha mevcut olması durumunda dondurma işlemi yapılmaktadır. Çeşitli kimyasalların yardımı ile dondurma işlemine dayanıklı hale getirilen embriyolar, özel cihazlarda dondurulduktan sonra, sıvı nitrojen içinde (-196oC’ de) tekrar kullanılacağı zamana dek saklanır. Bu embriyolar ileride kullanılmak istenildiğinde özel kimyasallar yardımı ile çözülür ve normal gelişimlerine devam eden embriyolar ana rahmine transfer edilir.
62.    Donasyon nedir?
Yumurta bağışı infertilite problemi olmayan kadınlardan geleneksel tüp bebek tedavilerinde olduğu gibi yumurta hücresi elde edilerek bu yumurtaların bir başka kadın için kullanılmasıdır. Burada verici kadından elde edilen yumurtalar alıcı kadının kocasının spermleri ile döllendikten sonra alıcı kadının rahmine transfer edilir.
Sperm donasyonu, erkekte hiç spermin saptanmadığı ve testislerden herhangi bir şekilde sperm elde edilmeyen çiftler, ya da erkeğin spermi ile elde edilecek bir gebelik tıbbi yönden önerilmediği durumlarda uygulanabilir. Bu gibi durumlar doğuştan olabileceği gibi sonradan ortaya çıkan birtakım problemlerden dolayı görülebilir. Bu uygulama ülkemizde kanunen yasaktır.
63.    Yumurta dondurma nedir?
Yumurta dondurma yöntemiyle yumurtalarını saklayan bir kadın kendini hazır hissettiği zaman, isterse 50′li yaşlarda bile çocuk sahibi olma şansını yakalayabilmektedir. Bunun için ilk olarak tüp bebek tedavisinde kullanılan yumurtalıkları uyaran ilaçlar yardımıyla kadının fazla sayıda yumurta hücresi üretmesi sağlanır. Toplama işlemi sonrasında yumurtalar etrafındaki hücrelerden temizlenir ve normal olan olgun yumurtalar hızlı dondurma tekniğiyle dondurularak sıvı nitrojen içerisinde (-196°C) saklanır. Çok hassas olan yumurtaların dondurma işlemi esnasında kullanılacak yöntemin seçilmesi çok önemlidir. Yavaş dondurma yönteminin uygulandığı ilk yıllarda çözme işlemi sonrasında yüzde 60 oranında yumurtalar canlı kalırken, günümüzde Montreal` de ki McGill Üniversitesi’nde geliştirilen hızlı dondurma (vitrifikasyon) yöntemiyle bu oran yüzde 90` lara ulaşmıştır
64.    Sperm dondurma nedir?
Sperm hücreleri dondurularak canlı olarak uzun yıllar saklanabilir ve istenildiğinde çözülerek yardımcı üreme tekniklerinde kullanılabilir. Spermin dondurularak saklanmasına kriyoprezervasyon denir. Burada amaç çok düşlük ısıda canlı bir hücre veya dokunun, minimum hasarla ve fonksiyon kaybı olmaksızın uzun süreli saklanmasıdır.
65.    Embriyo dondurma nedir, ne zaman dondurulur?
Yeterli sayı ve kalitede embriyo varsa, uygulamaya katılan çiftin izni alınarak embriyo dondurma yapılır. Gelişen embriyoların 3. veya 5. gün dondurularak saklanmaları mümkündür Embriyo dondurma ve çözme işlemi, embriyolar kimyasal maddelerle (kriyoprotektan) dengelendikten sonra soğutulması ve -196 santigrad derecede sıvı nitrojen içinde depolanması, çözüldükten sonra da kriyoprotektan ortamından uzaklaştırılarak ileri gelişimi sağlamak için özel kültür ortamlarının içine alınmasıdır. Her iki işlem de çok dikkatli yapılmalıdır. Hücre yapısının korunabilmesi için hücrelerin düşük hızda su kaybetmeleri buna bağlı olarak da yavaş soğutma yöntemi ile dondurulmaları sağlanmalıdır. Soğutma sırasında medium içindeki saf su katılaşır ve sonuçta hücreye göre daha yoğun bir hal alır. Ancak yavaş soğutma yöntemi ile ufak hacimler soğutulduğunda bu kez aşırı soğuma oluşur ve solüsyon donma sıcaklığının altına kadar soğutulduğu halde buz kristalleri oluşur. Bu işlem çok ani olursa embriyolar zarar görür. Zarar görmeyi engellemek için seeding adı verilen bir teknik ile buz kristalleri çok yavaş oluşturulur.
66.    Dondurulmuş embriyolar ne kadar saklanabilir?
Çiftlerden izin belgesi alınarak dondurulan embriyolar; Çiftlerin onayları doğrultusunda 5 yıla kadar her yıl izin ve uzatma belgeleri imzalatılarak saklanabilir. 5 yıldan fazla süre saklanmasını isteyen çiftlerin ise Sağlık Bakanlığı’ ndan izin almaları gerekmektedir. Dondurulan embriyolar çiftlerin talebi doğrultusunda yıllarca saklanabilir.
67.    Dondurulmuş embriyolarda başarı şansı nedir?
İyi kalitedeki embriyolar dondurma ve çözme işlemlerinden sonra %75-90 canlılıklarını korurken kötü kalitedeki embriyoların yasama şansları %20-25’ lere düşmektedir. Uygulanan klinik ve laboratuar prosedürlerine, hastanın yasına, infertilite sebebine, çözülen embriyo basına canlılık oranına bağlı olarak dondurma ve çözme işlemlerinden sonra gebelik oranları %20-50 arasında değişmektedir.
68.    Dondurulmuş embriyodan elde edilen hamilelik sonuçları nasıldır?
Embriyo dondurma ve çözdürme işlemi, tamamen laboratuarın teknik yapısı ve embriyologların tecrübe ve becerisine bağlı olan bir işlemdir. Merkezden merkeze göre değişmekle beraber %25-40 civarındadır.
69.    Normal tüp bebek ile dondurulmuş embriyo yöntemiyle doğmuş bebekler arasında anomali riski farkı var mıdır?
Normal tüp bebek ile dondurulmuş embriyo yöntemiyle doğmuş bebekler arasında hiçbir farklılık, bugüne kadar belirtilmemiştir.
70.    Tüp bebek yöntemiyle dünyaya gelen bebeklerle normal doğan bebekler arasında bir fark olur mu?
Normal yolla gebe kalan hastaların doğan bebekleriyle tüp bebek yoluyla gebe kalan hastaların bebekleri arasında hiçbir anlamlı fark izlenmemiştir. Bu bebekler, diğer bebekler gibi tamamen sağlıklı olarak gelişip büyümektedir
71.    Tüp bebekle oluşan hamileliğin takibi doğal yolla oluşan gebelikten farklı mıdır?
Normal gebelik takibi ile tüp bebekle oluşan hamileliğin takibi aynıdır.
72.    Blastosist transferi ve tek embriyo transferi, embriyo azaltma işlemine ( redüksiyon ) alternatif mi?
Genel amaç sadece gebe kalmak değil iyi bir sonuç için sağlıklı bir gebelik süreci geçirmek olmalıdır. Çoğul gebelikler zaman zaman problemlerle birlikte seyretmektedir. Bugün dünyada genel yaklaşım, insan fizyolojisine uygun olarak tekiz gebelikle hastaya yardım etmektir. Ancak, hastanın gebelik şansını artırmak amacıyla birden fazla embriyo yerleştirildiğinde, çoğul gebelik olasılığı artacaktır. Ancak uygun olan hastalarda 1 embriyo transferi veya hastayla görüşerek tek blastosist transferiyle sağlıklı bir gebelik dönemi ve doğumu önerilir. Bu şekilde çoğul gebelik riskleri azaltılmış olup redüksiyon (embriyo azaltma işlemi) işleminden kaçınılır.
73.    Çoğul hamilelik olursa nasıl bir yol izleniyor?
Redüksiyon işlemi aileye anlatılıp kabul edildiği takdirde 8-12 hafta arasında, transvajinal veya transabdominal ultrason eşliğinde yapılır. Embriyo redüksiyonundan gebeliğin total kaybı %5 olarak belirtilmiştir. Lokal anesteziyle  gebelik keselerinden bir tanesi seçilerek çoğul gebelik üçüz ise2 ye indirgenebilir bunun için kurul raporu gereklidir..
74.    Embriyo azaltma işlemi hamileliği etkiler mi? Riskleri nelerdir?
Bu işlemden sonra kanama, enfeksiyon veya hastanın ağrısının başlaması üzerine 100 hastadan 5′ inde düşük yapma riski mevcuttur. Embriyo azaltma işleminden sonraki 2 hafta içinde düşük riski devam eder ancak atlatıldığı takdirde gebelik genellikle problemsiz devam eder.
75.    Tüp bebek tedavi uygulaması dış gebelikle sonuçlanabilir mi?
Laboratuardan alınarak rahim içine transfer edilen embriyolar, zaman zaman nedeni tam açıklanamasa da 100 hastadan 2′ sinde tüplerin içine doğru, karın içine veya rahim ağzına doğru yerleşebilirler. Bu durumlarda tubal gebelik (tüpte gebelik), abdominal gebelik (karında gebelik), servikal gebelik(rahim ağzında gebelik)’ lerden bahsedilir. Bu gebelikler normal rahim içinde olmadığından, dış gebelik olarak adlandırılırlar. Tüp bebek uygulamalarında dış gebelik görülme oranı doğal ilişkiyle kıyaslandığında daha yüksektir
76.    Tüp bebek tedavisi sonucu yumurtalık rezervi tükenir mi?
Normal bir menstruel siklusta her ay belli sayıda yumurta taslağı yumurta oluşumu için hazırlanmakta ve bir tanesi ne çıkarak o ay atılan yumurta olacak, diğerleri yok olacaktır. Tüp bebek tedavisindeki amaç hazırlanan tüm yumurta taslaklarını olgunlaştırarak hepsinden yumurta elde etmektedir. Yani zaten yok olacak olan yumurta taslaklarından yumurta elde edilemeye çalışıldığından bu durumun over rezervini azaltıcı etkisi yoktur.
77.    Tüp bebek tedavide kullanılan ilaçların yan etkileri var mıdır? Kanser riskini arttırır mı?
Bilinçsiz, arkadaş ya da sanal ortamdan duyularak kendi başına kullanılmadığı takdirde tüp bebek tedavisinde kullanılan hap, jel ya da enjeksiyonlar amaca yönelik kullanılmakta olup tespit edilmiş bir zararları yoktur. Tüp bebek tedavisinde yaklaşık 25-30 senedir folikül uyarıcı hormonlar kullanılmaktadır. Bugüne kadar, dünya çapında yapılan araştırmalarla bu ilaçların kansere yol açtığı hiçbir şekilde ispatlanmış değildir.
78.    Tüp bebek tedavisi sırasında ne tür problemlerle karşılaşılabilir, riskleri var mıdır?
·    Transfer ve OPU işlemleri sırasında kullanılan sakinleştirici/ağrı kesici ilaçlara karşı şiddetli alerjik reaksiyon gelişebilir.
·    OPU işlemi sırasında karın içi damar, organ ve bağırsaklarda yaralanmalar söz konusu olabilir. Bu tür durumlar yoğun bakım gerektirebilir ve hayati tehlike oluşturabilir,
·    Enjeksiyonlar sonrasında cilt ve yumuşak dokuların zarar görmesi söz konusu olabilir.
·    Yumurtalıkları ilaca karşı aşırı cevap veren hastalarda ovarian hiperstimülasyon sendromu (OHSS) olarak adlandırılan durum gelişebilir. Karında şişkinlik, ağrı, solunum güçlüğü çekilebilir. Bu durum ağır seyretmesi halinde bu şikayetlerin artması ve hayati tehlikenin gelişmesi mümkün olabilir.
79.    Tüp bebek tedavisi son çare midir?
Tüp bebek tedavisi her zaman son çare değildir. Bazen ilk çare olarak da başvurulmalıdır. Kimi zaman çocuk sahibi olamayan genç hastalarda tüp bebek tedavisine başlamadan diğer tedavi yöntemlerini uzun süre denemekle over rezervinin zamanla azalıp ilerde hastanın tüp bebek ile de gebe kalma ihtimalinin azalabileceği ön görülerek tercih edilebilir. Ya da daha önce uzun süre çocuk yapmayı denemiş ancak başarısız olmuş çiftlerde diğer tedavi yöntemlerini denemeye devam etmek maddi manevi tahribata yol açmaya devam edebileceğinden tüp bebek yöntemi tercih edilebilir.
80.    Tüp bebek işleminde başarılı olma şansı nedir?
Başarı, kadının yaşına ve embriyo kalitesine bağlıdır. 30 yaşın altında gebelik oranları %50 civarında olup, 40 yaşından sonra %15-20′ lere düşer.
81.    Tüp bebek tedavisi sırasında başarıyı en çok etkileyen faktörler neler olabilir?
Tüp bebek işlemi uygulanacak kadının yaşı, embriyonun kalitesi ve uterus kalitesinin embriyo tutunması için elverişli olması, sperm kalitesi, infertilite süresi başarıyı en çok etkileyen faktörlerdir.
82.    Hangi durumlarda tedavi başarısız kabul edilip iptal edilebilir?
Yumurtalıkların cevabı yetersiz olabilir ve tedaviniz yumurta toplama işleminden önce iptal edilebilir.
Yumurtalıklar içinde gelişmiş folikül olmasına rağmen içinden yumurta çıkmayabilir. Bu durumun iki temel edeni vardır. Foliküllerin içinde yumurta olmayabilir (boş folikül sendromu). Bu durum hastaların %1’ inden daha azında görülür.
Diğer durumda ise folliküller yumurta toplama işleminden önce zamansız olarak çatlayabilir. Bu durum ise uygulanan stimülasyon protokolüne bağlı olarak hastaların %2-5’inde görülür. Bu durumda da toplanan yumurtalar boş çıkacaktır.
Yumurtalar döllenmeyebilir. Bu durum mikroenjeksiyon çağında son derece nadirdir. Ancak hastaların %2-5’ inde anormal yumurtalara bağlı olarak döllenme gerçekleşmeyebilir. Döllenen yumurtalar bölünmeyebilir. Bu durum da son derece nadirdir ve genelde yumurta bozukluğuna bağlıdır. Azospermik erkekte ameliyat ile sperm bulunamayabilir. Böyle bir durumda tedavi yumurta toplama işleminden önce iptal edilir. PGD yapılan olgularda normal bir embriyo bulunamayabilir. Böyle bir durumda embriyo transferi yapılmaz.
83.    Tüp bebek tedavisinde başarıyı olumsuz yönde etkileyen faktörler nelerdir?
Rahim içinde embriyoların tutunmasını engelleyecek yapışıklık, miyom veya polip gibi problemlerin olması, tüplerin tıkalı ve içlerinin su dolu olması tüp bebekte başarıyı olumsuz olarak etkiler.
84.    Başarısız bir denemeden sonra ne kadar ara vermek gerekir?
Yapılan tedavisinin sebebine ve anne adayının yaşına bağlı olarak ikinci bir tedavi için geçmesi gerek süre değişiklik göstermektedir. Genç anne adaylarında en az iki adet beklemek gerekmektedir. Fakat ileri yaş vakalarda bu süreyi aza indirmek mümkün olabilmektedir.
85.    Tüp bebek kaç kez denenebilir?
Overlerde folikül gelişimi devam ettiği ve çiftin maddi ve manevi gücü elverdiği sürece tüp bebek uygulaması devam ettirilebilir. Bunun için bir üst sınır yoktur.
86.    Tüp bebek tedavisinin uzun dönemde yan etkileri var mıdır?
Tüp bebek tedavisi infertil çiftlere uygulandığından ve infertil kadınlarda meme ve yumurtalık kanseri gelişme ihtimali daha fazla olduğundan, artan meme ve yumurtalık kanser riskinin tedavi sonucu mu yoksa zaten var olan bir risk mi olduğu araştırılmaktadır. Ancak rutin muayeneler yapılmalı ve ileri yaş kadınların mamografileri mutlaka yaptırılmalıdır.
87.    Tekrarlayan düşük ve veya tüp bebek başarısızlıklarında ne yapılabilir?
Yirminci gebelik haftasından önce ve bebeğin ağırlığı 500 grama ulaşmadan gerçekleşen 2 veya daha fazla sayıdaki düşüğe tekrarlayan düşük denir. Tekrar düşük yapma ihtimali ilk düşükten sonra %25, ikinci düşüğü takiben %30 ve üçüncü düşüğü takiben %40 tır. Tekrarlayan düşük tedavisi düşük nedenine yönelik yapılmalıdır. Genetik problemlerde PDG uygulaması başarıyı arttırmaktadır. Bağışıklık sistemi kaynaklı problemlerde paternal lenfosit immünizasyonu gebeliğin elde edilmesine yardımcı olabilmektedir. Uterin kavite içerisindeki patolojiler histereskopi denilen rahim içine kamera ile girilerek aynı zamanda tedavi olanağı sağlanılan sistemle, batın ve tüplerdeki yapısal ya da sonradan kazanılmış patolojiler ise laparoskopi denilen halk arasında kapalı ameliyat olarak bilinen yöntem ile tedavi edilip gebelik tekrar denenebilir. Annede mevcut olası tiroid, şeker, otoimmün hastalıklar kansızlık aşırı kilo ve zayıflık gibi sistemik hastalıklar varsa tedavi edilmelidir.
88.    Tüp bebek laboratuarı tedavide ne kadar önemlidir?
Kurulan tüp bebek laboratuvarının, kullanılan cihazların ve malzemelerin kalitesi sonuçları etkiler. Embriyolog ve klinisyenlerin tecrübesi ve uyum içinde çalışmaları, klinik olarak hastanın iyi hazırlanması ve laboratuarda ki çalışmaların sağlıklı ve en iyi şekilde sonuçlandırılması tedavinin başarısıyla doğrudan ilişkilidir.
89.    Tüp bebek merkezi seçerken nelere dikkat edilmelidir?
Öncelikle Sağlık Bakanlığı tarafından ruhsatlandırılmış bir merkez olması gerekiyor. Transfer sonrası gebelik oranları sorulabilir. Tüp bebek tek bir hekimin yaptığı bir iş değil,  ekip işidir. Siz takip edecek tüp bebek uzmanı jinekologunuzun; Üroloğun (tese konusunda), embriyoloğun tecrübesi araştırılmalıdır. Pregenetik tanı yöntemine ihtiyaç var ise yapacak bilgi beceri ve donanıma sahip olunması, fazla embriyo olduğu takdirde dondurma işlemlerinin uygulanıyor olması erkekte menide sperm olmadığı takdirde mikrotese yönteminin uygulanabilmesi gibi olanakların olup olmadığı sorulabilir. Bunun dışında başarılı merkezler çiftlerin tedavi gördüğü sürede stresten uzak kaldığı kendilerini rahat hissettikleri yerler olmalıdır.
90.    Tüp bebek merkezinin başarısı nasıl ölçülür ve neye bağlı olarak değişir?
Bir tüp bebek merkezinin başarısının en açık bir şekilde kanıtı eve canlı ve sağlıklı bir bebeğin götürülme oranının yüksek olmasıdır. 2. önemli istatistiksel oran ise transfer sonrası gebelik yüzdesidir.